1) Sự hình thành mùn, axit humic và axit fulvic
Chất hữu cơ vào đất được vi sinh vật “sàng lọc” theo mức độ bền: phần dễ phân hủy (đường, axit hữu cơ, protein) nhanh chóng khoáng hóa thành CO₂, H₂O và muối khoáng; phần khó phân hủy trải qua quá trình mùn hóa (humification) trở thành khối vật chất nâu sẫm vô định hình gọi là mùn. Chúng được ví như các chất vi “keo” và “bọt biển” trong đất. Trong mùn:
- Phân tử nặng – ổn định (thường gọi là humic ~10.000–100.000 Da): quyết định tính đệm, giữ nước và giữ dinh dưỡng dài hạn (tan trong kiềm, hoạt động mạnh ở đất).
- Phân tử nhẹ – linh động (thường gọi là fulvic ~1.000–10.000 Da): di chuyển tốt, “kéo – dẫn” dinh dưỡng tới vùng rễ/lá, giúp cây hấp thu nhanh
2) Tác động của phân hữu cơ sau quá trình phân giải lên đất
- Kết cấu & thông khí: Chất nhầy vi sinh + cầu nối Ca/Mg + keo mùn kết dính thành viên đất bền, tạo hệ lỗ rỗng. Từ đó giúp: Nước thấm nhanh, ít nén chặt, chống xói mòn tốt.
- Giữ nước & ổn định ẩm: Cấu trúc xốp và bề mặt hoạt hóa của mùn giữ lượng nước vượt trội, giải phóng dần → đất “uống chậm” và “nhả chậm”, giảm sốc và thiếu nước.
- Dung lượng trao đổi & dự trữ dinh dưỡng: Điện tích âm dày đặc trên mùn làm CEC (dung tích hấp phụ cation) tăng mạnh; NH₄⁺, K⁺, Ca²⁺, Mg²⁺ được giữ ở vùng rễ và trao đổi có kiểm soát → hạn chế rửa trôi, nâng hiệu suất phân bón.
- Đệm pH & giải độc: Tạo phức kim loại → giảm sự giao động pH, giảm hoạt tính Al/Fe ở đất chua và giảm rủi ro kim loại nặng.
- Vi sinh vật đất: Mùn là nguồn carbon dồi dào, phân giải chậm + là nơi cư trú ổn định cho hệ vi sinh có ích như vi sinh vật phân giải đạm, lân. Duy trì hoạt lực của các vi sinh vật này, khoáng hóa P và N theo nhịp sinh học của đất và nhu cầu của rễ cây trồng.
Tóm lại: Sau khi hữu cơ được “chuyển hóa”, đất nhận về một nền vật lý tốt, một kho đệm hóa học lớn và một hệ sinh học hoạt động bền.
3) Tác động của phân giải hữu cơ lên cây trồng
Hấp thu hiệu quả & cân bằng: Khả năng giữ dinh dưỡng cao và tăng vận chuyển dinh dưỡng vào vùng rễ giúp dòng dinh dưỡng vào rễ liên tục, nồng độ vừa phải, giảm tình trạng “no-đói thất thường”.
- Kiến trúc bộ rễ: Đất thông khí tốt + tín hiệu sinh học từ axit mùn ở liều thấp làm rễ tơ và rễ bên tăng mật độ – chiều dài, vùng rễ hoạt động mở rộng; cây ăn sâu, ăn rộng, chịu hạn/phèn tốt hơn.
- Ổn định sinh trưởng – giảm stress: Đệm pH + đệm ẩm + kho đệm dinh dưỡng làm biên độ stress (nhiệt, khô, mặn, pH) hẹp lại; mô rễ ít tổn thương do Al/Fe. Đặc biệt, nhờ vậy mà quần thể vi sinh có ích cạnh tranh trực tiếp được với mầm bệnh ở vùng rễ, giúp giảm mật độ nấm, khuẩn gây bệnh hại cây trồng
- Hiệu suất phân bón & năng suất bền vững: Giữ – nhả dinh dưỡng nhịp nhàng, từ đó nâng hiệu suất NPK, cho phép giảm lượng phân bón vô cơ mà vẫn giữ đà sinh trưởng; năng suất và chất lượng ổn định hơn giữa các vụ.
Tóm lại: Bản chất của hữu cơ sinh khối không nằm ở “đưa thêm bao nhiêu dinh dưỡng tức thời”, mà chính là xây một nền mùn biết giữ – nhả – đệm – bảo vệ; nền ấy khiến đất vận hành hiệu quả hơn, từ đó nâng cao hiệu suất sử dụng dinh dưỡng của cây trồng.
——————————————————————————————————
Nếu bạn cần tư vấn về cây trồng, các giải pháp dinh dưỡng cho vườn cây nhà mình hãy liên hệ chúng tôi:
Công ty TNHH GIẢI PHÁP NÔNG NGHIỆP DAC
Điện thoại: 0949 623 236
Website: https://phanbondac.com.vn